مهمترین گیاهان مولد بره موم در ایران

بره موم یا چسب زنبور عسل یکی از خارق العاده ترین محصولات کلنی زنبور عسل است که خواص دارویی آن سالهاست در کانون توجه محققان قرار گرفته از این رو عسل لاویج در این مقاله به بررسی موضوع مهمترین گیاهان مولد بره موم در ایران پرداخته که بهتر است با ما همراه باشید. این ماده طبیعی که به حق لقب قوی ترین آنتی بیوتیک طبیعی دنیا را به خود اختصاص داده نه تنها سپر دفاعی کندو محسوب می شود بلکه برای سلامتی انسان نیز مزایای بی شماری دارد. اما کیفیت این محصول ارزشمند به عامل حیاتی چون منشا گیاهی آن وابسته است.

کشور ما ایران به دلیل دارا بودن فلور غنی گونه های گیاهی و تنوع بی نظیر اقلیم های متعدد گنجینه ای از منابع گیاهی صمغ و رزین بوده و شناخت این گیاهان مولد صمغ و رزین برای هر زنبوردار متخصص و مصرف کننده آگاه از اهمیت بالایی برخوردار بوده چرا که خواص فیزیکی و شیمیایی بره موم اعم از رنگ طعم بو مواد موثره و خواص دارویی آن مستقیما تحت تاثیر نوع صمغ و رزین جمع آوری شده توسط زنبور است.

در این مقاله عمیق و تخصصی ما در عسل لاویج به بررسی مهمترین گیاهان مولد بره موم در ایران می پردازیم و نقش هر یک از این خانواده های گیاهی را در تولید بره موم باکیفیت شرح خواهیم داد. اگر به دنبال خرید بره موم خالص و اصل هستید که بیشترین اثر درمانی را داشته باشد با ما همراه شوید تا بدانید این ماده شگفت انگیز از دل کدام گیاهان ایرانی به دست می آید.

فرآیند تولید بره موم

پیش از ورود به بحث منابع گیاهی بره موم لازم است درک کنیم که این ماده چگونه ساخته شده و چرا برای زنبورها تا این حد حیاتی است.

بره موم در واقع یک ماده رزینی چسبناک و معطر بوده که از سه منبع اصلی تشکیل می شود: گیاهان که منبع اصلی صمغ و رزین و گاهی قسمت های سبز جوانه ها هستند و ترشحات غدد بزاقی زنبور عسل که در حین جمع آوری و اتصال قطعات صمغ به سبد گرده اضافه می شود. همچنین موم زنبور عسل که توسط زنبورهای پرستار به صمغ افزوده تا بره موم نهایی شکل گیرد.

زنبورهای چراگر برای تولید بره موم تکه های رزین یا صمغ ترشح شده از جوانه برگ ها یا پوست درختان را بوسیله آرواره ها و قطعات دهانی خود شکسته و جدا کرده و سپس با استفاده از بزاق دهان آن را نمناک و به شکل حبه درآورده و آن را در سبد گرده موجود در پاهای عقبی خود قرار داده و به کندو حمل می کنند.

زنبور حامل صمغ پس از رسیدن به کندو معمولا با کمک زنبورهای پرستار اقدام به تخلیه این ماده چسبناک می کند و در نهایت زنبوران جوان تولید کننده موم با اضافه کردن مقداری موم و گرده گل صمغ را به بره موم تبدیل می نمایند.

اجزای تشکیل دهنده بره موم

ترکیبات شیمیایی بره موم از نظر کمی و کیفی کاملا متغیر بوده و این به شدت به گیاهان مولد صمغ و رزین در منطقه استقرار زنبور بستگی دارد. به طور متوسط بره موم از ۵۰ تا ۵۵ درصد صمغ یا رزین گیاهی ۲۵ تا ۳۰ درصد موم ۱۰ درصد روغن های ضروری و فرار و بیش از ۵ درصد دانه های گرده تشکیل شده است.

این تنوع در منشا گیاهی باعث می شود بره موم های مختلف ویژگی های ارگانولپتیک فیزیکوشیمیایی و بیولوژیکی متفاوتی داشته و رنگ آن ها از زرد سبز قرمز قهوه ای تیره و عموما سبز زیتونی متغیر باشد.

کارکردهای حیاتی بره موم در کندو

نقش بره موم در کلنی زنبور عسل فراتر از یک چسب ساده است. این ماده بخشی از سیستم دفاعی کلنی در برابر آفات و بیماری ها محسوب می شود:

بره موم تمامی شکاف ها و منافذ کمتر از ۴ میلی متر را پوشش می دهد. زنبورها حتی ورودی کندو محل دریچه پرواز را با بره موم می پوشانند تا با عبور از روی آن پاها و دستهایشان ضدعفونی و از ورود آلودگی ها جلوگیری شود.

در صورت ورود جانوران موذی مانند موش یا مارمولک پس از کشتن مهاجم زنبورها لاشه را با لایه ای از بره موم می پوشانند تا از فساد آن جلوگیری کنند و اینگونه مهاجم را مومیایی می کنند.

زنبورها در آستانه فصل سرما با استفاده از بره موم درزها را پر کرده تا دمای ایده آل کندو یعنی ۳۰ تا ۳۵ درجه سانتیگراد حفظ شود و اینگونه با بره موم عایق بندی و تنظیم دما را خواهند داشت.

اهمیت منشا گیاهی در کیفیت بره موم ایرانی

برای تولید بره موم با خواص دارویی بالا شناخت منابع صمغ و رزین منطقه حیاتی است. در واقع ترشح صمغ و رزین توسط گیاه خود یک مکانیسم دفاعی در برابر هجوم آفات و بیماری ها بوده و تا زمان کریستاله شدن رزین جریان ترشح ادامه می یابد. بنابراین این ترکیبات ثانویه که خواص درمانی بره موم را تشکیل می دهند از گیاهان به زنبور و سپس به انسان منتقل می شوند.

به دلیل فلور غنی گونه های گیاهی و وجود اقلیم های متعدد در کشور ایران دارای تنوع بالایی از منابع صمغ و رزین است. اگرچه بره موم سبز برزیلی شناخته شده ترین بره موم در جهان بوده اما بره موم های بومی ایران نیز به دلیل تنوع زیاد گونه های گیاهی بومی کیفیت و اثرات دارویی منحصر به فردی داشته که نیاز به تحقیقات گسترده تری دارد. ما در مجموعه عسل لاویج با تکیه بر دانش بومی و تحقیقات علمی سعی می کنیم بهترین بره موم تولیدی در مناطق سردسیر و غنی ایران را به دست مصرف کنندگان عزیز برسانیم.

مهمترین گیاهان مولد بره موم

طبق تحقیقات انجام شده گیاهان مولد صمغ و رزین که در زنبورداری ایران بیشترین اهمیت را دارند به چند تیره گیاهی اصلی تقسیم می شوند. این تیره ها اصلی ترین منابع جمع آوری صمغ توسط زنبورهای عسل هستند.

تیره سرو Cupressaceae

تیره سرو یکی از مهمترین منابع صمغ و رزین در ایران است که در تهیه بره موم زنبور عسل نقش دارد. زنبورها از جوانه ها و شیرابه های مترشحه درختان این تیره برای جمع آوری مواد رزینی استفاده می کنند.

ترکیبات رزینی این تیره به دلیل خاصیت ضدعفونی کنندگی بالا در بره موم نقشی کلیدی در خواص ضدباکتریایی محصول نهایی دارند. درختانی همچون سرو در این تیره قرار می گیرند.

تیره کاج Pinaceae و رزین های الئورزین

گیاهان تیره کاج دومین منبع مهم رزینی در ایران به شمار می روند و نقش پررنگی در تولید بره موم با کیفیت دارند. تیره الئورزین ها به طور عمده تولید کننده اولئورزین ها بوده که اولئورزین ها مخلوطی از رزین و ترکیبات اسانس های فرار هستند. یکی از معروفترین الئورزین های مایع که از درختان این تیره مانند کاج به دست می آید تربانتین است. تربانتین در مجاورت هوا مقداری از اسانس خود را از دست داده و جامد می شود.

صمغ رزینی سقز که از گیاهان جنس بنه Pistacia sp استحصال می شود نیز یکی از انواع دیگر الئورزین های بسیار معروف است. ترکیبات موجود در رزین های تیره کاج اغلب به حفظ ساختار و استحکام بره موم کمک می کنند.

تیره بید Salicaceae و درختان سپیدار

تیره بید یکی دیگر از منابع مهم رزین و صمغ برای زنبورهای عسل به ویژه در مناطق مرطوب تر ایران است. زنبور عسل صمغ مورد نیاز خود را مستقیما از جوانه های درختانی همچون سپیدار جمع آوری می کند که این تیره گیاهی به دلیل سهولت دسترسی زنبورها به جوانه ها در فصول خاص نقش مهمی در تأمین مواد اولیه چسبناک بره موم دارد.

تیره توس Betulaceae

تیره توس نیز جزو منابع گیاهی ارزشمند مولد صمغ و رزین در زنبورداری ایران محسوب می شود. این تیره نیز مانند بید و کاج در تأمین مواد رزینی با کیفیت نقش داشته و تنوع شیمیایی بره موم های تولیدی در ایران را افزایش می دهد.

تیره چتریان Umbelliferae و منابع الئوگم رزین

تیره چتریان با تمرکز بر الئوگم رزین ها یکی از منحصر به فردترین منابع گیاهی برای تولید بره موم در ایران هستند. الئوگم رزین ها که دارای اسانس زیادی هستند و مخلوطی از روغن صمغ و رزین می باشند. این خانواده بیشتر شامل گیاهان جنس کما Ferula است که از مهمترین آن ها می توان به باریجه و آنغوزه اشاره کرد. زنبور عسل صمغ و رزین هایی که از این گیاهان ترشح می شود را جمع آوری می کند. حضور گیاهان تیره چتریان در مناطق استقرار کندو می تواند خواص دارویی بره موم را به دلیل وجود ترکیبات خاص اسانسی و صمغی به شدت ارتقا دهد.

صمغ ها و رزین ها در گیاهان مکانیزم دفاعی طبیعی

برای فهم بهتر چرایی اهمیت این گیاهان لازم است تفاوت میان صمغ و رزین و نحوه تولید آن ها توسط گیاه را درک کنیم. این مواد ترکیباتی هستند که از متابولیسم ثانویه گیاهان تولید می شوند.

صمغ ها

صمغ ها ترکیباتی هستند که بخش عمده ساختار شیمیایی آن ها را پلی ساکاریدها تشکیل می دهند و دارای ساختمان پلی ساکاریدی خاصی هستند که بسیار هیدروفیل بوده و می توانند تا ۴۰۰ برابر حجم خود آب جذب کنند. صمغ ها در آب محلول هستند اما در الکل و اتر نامحلول اند و نقطه انجماد ندارند. صمغ هایی مانند کتیرا صمغ بادام کوهی و صمغ عربی جزو مهمترین صمغ های تجاری می باشند.

رزین ها

رزین ها گروهی از مواد طبیعی هستند که جامد یا نیمه جامد بی شکل و دارای ساختمانی پیچیده ترند و اغلب حاصل متابولیسم گیاهان عالی بوده و بیشتر در حفره های سلول های ترشحی گیاهان تشکیل می شوند و برخلاف صمغ ها در آب غیرمحلول اما در الکل اتر و استون حل می شوند.

رزین ها ممکن است با ترکیبات دیگری مخلوط شوند و مواد منحصر به فردی را ایجاد کنند مانند:

الئورزین ها ( رزین به علاوه روغن های ضروری فرار مانند تربانتین از کاج) گم رزین ها( رزین به علاوه صمغ)

الئوگم رزین ها( رزین به علاوه روغن و صمغ مانند باریجه و آنغوزه از تیره چتریان)

زنبور عسل با درایت خود بهترین منابع رزینی را برای تولید قوی ترین آنتی بیوتیک طبیعی انتخاب خواهد نمود.

تأثیر اقلیم و مناطق جغرافیایی ایران بر تولید بره موم

علاوه بر منشا گیاهی شرایط جغرافیایی و آب و هوایی نیز بر کمیت و کیفیت بره موم تولیدی زنبور عسل تأثیرگذار است.

بره موم نقش حیاتی در حفظ دمای داخل کندو به ویژه در فصول سرد دارد. به همین دلیل زنبور عسل در مناطقی که هوای سردتر یا طول فصل سرمای بلندتری دارند بره موم بیشتری تولید می کند. بیشترین میزان تولید بره موم خالص در استان های غربی و شمال غربی ایران صورت می گیردچرا که این مناطق ویژگی های اقلیمی خاص خود را دارند از این رو شرایط مناسب تری برای تولید این محصول استراتژیک فراهم می کنند.

اگر به دنبال تهیه بره موم از این مناطق خاص و باکیفیت هستید همین حالا برای خرید بره موم و محصولات فرآوری شده آن به فروشگاه عسل لاویج مراجعه کنید.

شرایط مناسب برای جمع آوری بیشتر بره موم

تولید بره موم به عوامل دیگری مثل فصل و میزان دسترسی به درختان دارای شیره رزینی نیز بستگی دارد. معمولا زنبورها در فصول گرم سال زمانی که گیاهان بیشترین شیره رزینی را تولید می کنند بره موم بیشتری جمع آوری می نمایند و بهترین زمان برای برداشت بره موم اواخر تابستان و اوایل پاییز است زیرا زنبورها کندو را برای فصل سرما آماده و اقدام به ضد عفونی و محکم سازی خواهند نمود.

برداشت بره موم روش های حفظ کیفیت

برای حفظ کیفیت دارویی بره موم نحوه برداشت آن از کندو اهمیت زیادی دارد. زنبورداران از دو روش اصلی برای جمع آوری این محصول ارزشمند استفاده می کنند.

در روش سنتی برداشت بره موم از محل دریچه پرواز روی قاب ها و در محل درز و شکاف ها انجام می شود که در این روش به طور متوسط از هر کلنی ۵۰ گرم بره موم قابل برداشت است. بره موم موجود در دریچه پرواز معمولا با کیفیت تر و معطر تر است.

روش صنعتی از طریق استفاده از تله بره موم انجام می شود. تله بره موم یک صفحه توری مانند با سوراخ های معین است که بر روی قاب ها قرار داده شده و زنبور عسل درون این سوراخ ها را با بره موم پوشانده و زنبوردار پس از پر شدن سوراخ ها اقدام به جمع آوری آن خواهند نمود.

در این روش به طور متوسط از هر کندو ۵۰ تا ۱۵۰ گرم بره موم در سال قابل برداشت است. البته بسته به نژاد و نوع تله امکان برداشت ۲۵۰ تا ۱۰۰۰ گرم نیز وجود دارد و بره موم های تولید شده از تله بره موم کیفیت بالاتر و به لحاظ بهداشتی سالم تر از بره موم های جلوی دریچه پرواز هستند.

بسیار مهم است که برداشت بره موم به صورت اصولی و در زمان مناسب صورت گیرد تا آسیب زیادی به زنبورها وارد نشود و کلونی دچار استرس نگردد.

عسل لاویج و تعهد به کیفیت بره موم ایرانی

بره موم یکی از پرطرفدارترین فرآورده های زنبور عسل است که در اشکال مختلف اعم از عصاره بره موم کپسول بره موم و قرص بره موم مصرف شده و بدن را از ابتلا به بسیاری از بیماری ها دور نگه می دارد.

کیفیت بره موم مستقیما به محیط زنبورداری و فلور گیاهی منطقه وابسته است. در عسل لاویج ما با دقت به انتخاب زنبورستان هایی می پردازیم که در مناطقی با پوشش گیاهی غنی از تیره های سرو کاج بید توس و چتریان مستقر هستند. این تعهد به منشا گیاهی تضمین می کند که شما بره مومی را دریافت کنید که بالاترین غلظت از مواد موثره دارویی طبیعی را داراست.

شناخت مهمترین گیاهان مولد بره موم در ایران تنها یک بحث علمی نیست بلکه یک ضرورت برای تولید محصولی صادقانه و با ارزش درمانی بالاست. با توجه به تنوع بی نظیر گیاهان مولد صمغ و رزین در ایران امکان تولید بره موم هایی با اثرات دارویی منحصر به فرد وجود دارد. از شما دعوت می کنیم تا برای تجربه کیفیت واقعی بره موم ایران به فروشگاه عسل لاویج سر بزنید. ما بهترین ها را از دل طبیعت ایران برای شما فراهم کرده ایم.

همین امروز برای تقویت سیستم ایمنی بدن خود بره موم خالص را از عسل لاویج تهیه کنید.